- Drie jaar nadat hij kritiek uitte op Chinese toezichthouders, vermijdt medeoprichter Jack Ma van de Chinese webwinkelgigant Alibaba nog altijd het publieke toneel.
- De uitspraken die hij deed over de Chinese regering maakten Beijing woedend en leidden tot een harde aanpak van zijn zakenimperium.
- Ma is zich sindsdien aan het verdiepen in hightech landbouw en reist de hele wereld over, van Thailand tot Nederland, om hier meer over te leren.
- Lees ook: De val van Jack Ma toont het ongemak van China met onafhankelijke ondernemers
Jack Ma was ooit het boegbeeld van de Chinese techsector. De uitgesproken en flamboyante techondernemer, die van de Chinese webwinkel Alibaba een mondiale gigant maakte, was een graag geziene internationale gast. Ma wisselde regelmatig mediaoptredens af met presentaties op grote conferenties en bedrijfsevenementen.
Maar nadat Ma kritiek had geuit op Chinese toezichthouders, verdween hij eind 2020 uit het openbare leven en werden zijn bedrijven hard aangepakt door de Chinese overheid. Het was het zoveelste bewijs dat hoe succesvol je ook bent in China, je kunt het nooit winnen van de Chinese staat als die zich tegen je keert.
Sinds zijn aanvaring met Beijing wordt er in de media flink gespeculeerd over Ma’s verblijfplaats en wat hij tegenwoordig doet. De carrière van Ma bestaat eigenlijk uit drie delen: hij begon als leraar Engels, werd met Alibaba de rijkste man van Azië, en opereert nu in de luwte waar hij zich bezig houdt met hightech landbouw.
Jack Ma 1.0: een leraar Engels die de techwereld wilde veroveren
Ma, wiens geboortenaam Ma Yun is, werd geboren in een arm gezin in de Chinese stad Hangzhou. Hij blonk niet uit op school en moest drie keer het toelatingsexamen voor de lerarenopleiding doen, alvorens hij werd toegelaten.
Nadat hij in 1988 afstudeerde aan de universiteit, solliciteerde hij op tientallen banen voordat hij uiteindelijk werd aangenomen als leraar Engels, een baan waar hij naar eigen zeggen veel plezier in had.
Hij begon zijn eigen vertaalbedrijf in 1994, en na een zakenreis naar de VS in 1995 startte hij een online bedrijf tijdens de begindagen van het internet.
Dat eerste bedrijf - China Pages - mislukte, maar in 1999 zette hij met een groep van zeventien vrienden Alibaba op. De site die ze lanceerden stelde exporteurs in staat om hun producten op het platform direct aan consumenten aan te bieden. Het was de eerste e-commerce site in China.
Hoewel Ma waarschijnlijk de meest succesvolle internetondernemer van zijn generatie is, begon hij Alibaba zonder kennis van marketing of computers. Maar zijn ervaring als leraar leerde hem hoe hij mensen bij elkaar kon brengen, talent kon identificeren en de richting voor Alibaba kon uitstippelen, zei hij in 2018 in Davos.
"Hij was meer een leraar dan een manager", vertelt Brian Wong, een van de eerste werknemers van Alibaba. Wong werkte bijna twintig jaar bij Alibaba, onder andere als vice-president en adviseur van de afdeling die zich richt op onderwijs.
Jack Ma 2.0: Big Tech CEO
Ma was een geweldige CEO van Alibaba. Zijn charisma zorgde ervoor dat hij de steun kreeg die hij nodig had. "Hij is een meester in het overbrengen van een gedeelde ambitie waar iedereen zich in kan vinden", zegt Wong.
Ma richtte Alibaba.com op in juni 1999. In oktober haalde het bedrijf 5 miljoen dollar op bij Goldman Sachs en nog eens 20 miljoen dollar bij de Japanse techinvesteerder Softbank.
De werkcultuur bij Alibaba was intens, maar Ma staat er om bekend dat hij houdt van plezier maken op de werkvloer. In 2000, toen hij het winkelplatform Taobao aan het opzetten was, liet hij zijn team tijdens de pauzes handstanden doen om hun energie op te peppen.
Alibaba groeide vanaf 2000 als kool in China. Ma begon daarom rond 2010 te dromen over een uitbreiding van zijn bedrijf buiten China.
In 2014 bracht hij Alibaba naar de beurs in New York, waardoor hij aan het eind van dat jaar de rijkste persoon in Azië was, met een geschat vermogen van zo'n 25 miljard dollar.
Ma ging destijds om met beroemde zakenlieden en grote namen in de techwereld, zoals Bill Gates en topman Masayoshi Son van Softbank.
Maar er was een probleem: Ma begon te populair en machtig te worden voor een land waarin er maar één partij de macht heeft. Bovendien, kreeg hij het verwijt respectloos spreken over de regering in Beijing.
Nadat Ma in oktober 2020 openlijk uithaalde naar Chinese toezichthouders, omdat ze innovatie in de kiem zouden smoren, was het geduld van de leiding van de communistische partij op. Wat volgde was een lange periode waarin hij compleet van de radar verdween.
Jack Ma 3.0: een hightech landbouwondernemer
Ma was al ongeveer een jaar geen CEO meer bij Alibaba, toen hij van het publieke toneel verdween. Maar dat betekent niet dat de ondernemer niets meer deed. De afgelopen twee jaar is hij gespot bij verschillende instituten over de hele wereld die gespecialiseerd zijn in hightech landbouw.
In oktober 2021 was Ma in Spanje om te leren over hoe technologie een belangrijkere rol gaat spelen in de landbouw door klimaatverandering. Hij studeerde ook agrotech aan instituten in Nederland, Japan en Thailand.
In mei kondigde het Tokio College aan dat Ma een onderwijspositie zou krijgen terwijl hij onderzoek doet naar duurzame landbouw en voedselproductie.
Zijn ondernemerschap lijkt ook terug te zijn - of misschien is het nooit verdwenen. Afgelopen november richtte Ma een bedrijf op met de naam 'Hangzhou Ma's Kitchen Food'. Het bedrijf houdt zich bezig met de verwerking en verkoop van landbouwproducten.
Ma heeft nog geen interviews gegeven waarin hij ingaat op de vraag waarom hij zich in de landbouw aan het verdiepen is. Maar volgens Wong is Ma altijd geïnteresseerd geweest in de manier waarop de digitale economie plattelandsgemeenschappen groeimogelijkheden biedt.
"Zijn interesse in de landbouw ligt in het verlengde van Ma's erkenning dat er problemen zijn zoals klimaatverandering, schaarste en ongelijkheid die moeten worden aangepakt, met technologie als drijvende kracht", aldus Wong.
Ma deelde deze ideeën recent in een videotoespraak die hij hield voor leraren op het platteland. Uit de speech blijkt dat hij weliswaar zijn aandacht verlegt naar een nieuwe sector, maar nog altijd dezelfde ondernemersdrive heeft.
"Ik ontdekte dat een plek die het goed doet in de landbouw niet noodzakelijkerwijs de plek is met de ideale omstandigheden voor landbouw. Het is een gebied waar slim wordt nagedacht en waar mensen creatief durven te zijn", zei hij. "Plattelandsgebieden hebben technologie nodig, maar ik denk dat creativiteit en openheid ook belangrijk zijn", voegde hij eraan toe.
